Từ Việt Nam đến San Francisco – tiếng nói mới của điện ảnh hậu chiến
Tháng 4/2025, tại Liên hoan phim quốc tế San Francisco (SFIFF), bộ phim “Viet and Nam” của đạo diễn trẻ Trương Minh Quý đã khiến giới phê bình quốc tế lặng người. Không phải bằng những đại cảnh kỳ vĩ hay kỹ xảo cầu kỳ, mà bằng một câu chuyện dung dị, gần như yên ắng, nhưng đủ sức vọng động trong lòng khán giả – câu chuyện về hai người thợ mỏ đồng tính, ký ức chiến tranh và di sản tâm lý kéo dài suốt nửa thế kỷ.
Bộ phim là một lát cắt tinh tế về di cư, tình yêu, và ký ức hậu chiến, trong bối cảnh hậu hiện đại và đô thị hóa đang ngày càng làm mờ đi ranh giới giữa lịch sử và hiện tại. Không có thông điệp rõ ràng nào được áp đặt – chỉ có sự suy tưởng, lặng lẽ và nhân văn sâu sắc.
Một đạo diễn Gen Z, một tinh thần điện ảnh mới
Trương Minh Quý – sinh năm 1990, đại diện cho làn sóng đạo diễn Gen Z/Vietnamese Millennials – không còn đơn thuần kể chuyện bằng kịch bản tuyến tính. Anh lựa chọn “không gian cảm xúc” thay vì “thời gian tuyến tính”, như cách Jean-Luc Godard từng mô tả nghệ thuật điện ảnh: “Không phải về câu chuyện, mà là cách kể chuyện.”
“Viet and Nam” không chỉ là một câu chuyện về cá nhân – đó còn là lời nhắn gửi về quá khứ chung của một dân tộc: chiến tranh, những cuộc di cư, sự im lặng kéo dài và nỗi cô đơn được duy trì bởi ký ức tập thể. Trong đó, hai nhân vật chính – Viet và Nam – đại diện cho những phận người bị lãng quên, cho nỗi khao khát yêu thương bị dồn nén, và cho cả sự sống còn của ký ức trong một xã hội đang mải miết hướng tới tương lai.
.jpeg)
Nghệ thuật tối giản – suy tưởng sâu sắc
Điểm đặc biệt khiến “Viet and Nam” được giới phê bình quốc tế như The Guardian, Variety hay Film Comment đánh giá cao nằm ở ngôn ngữ hình ảnh – gần như tối giản, ít thoại, ánh sáng trầm buồn và cấu trúc hình ảnh đậm chất “thiền điện ảnh”.
Phim không dùng âm nhạc dẫn dắt cảm xúc, không cường điệu bi kịch. Thay vào đó, khán giả được dẫn dắt vào thế giới nội tâm của nhân vật qua những khung hình tĩnh, kéo dài – nơi ánh sáng hắt qua đường hầm, những mỏ đá trơ trọi hay chiếc radio cũ kỹ gợi lại thời bao cấp.
Chính ở đó, phong cách làm phim Gen Z – mang tính toàn cầu, tối giản nhưng sâu sắc – đã tạo ra một ngôn ngữ mới cho điện ảnh Việt.
Hậu chiến, queer cinema và cái nhìn đương đại
Việc khai thác đề tài đồng tính nam trong bối cảnh hậu chiến là một bước đi táo bạo nhưng cần thiết. Trong bối cảnh điện ảnh Việt Nam đang chuyển mình, “Viet and Nam” không né tránh mà nhìn thẳng vào những khía cạnh nhạy cảm của xã hội: giới tính, định kiến, và sự im lặng kéo dài của nhiều thế hệ.
Phim không ồn ào đòi quyền – mà lặng lẽ đặt nhân vật đồng tính vào đời sống bình thường, như mọi con người khác, như một phần của bức tranh hậu chiến đầy tổn thương và khát vọng hàn gắn. Đây là một bước tiến mới trong queer cinema của Việt Nam – hướng tới nhân bản, chứ không chỉ là chính trị hóa bản dạng giới.
Từ San Francisco đến thế giới: tiếng nói Gen Z Việt Nam
Với sự tham gia của Liên hoan phim Berlin, Cannes (Un Certain Regard), và mới đây là San Francisco 2025, “Viet and Nam” không chỉ khẳng định năng lực kể chuyện của điện ảnh Việt, mà còn đưa một tiếng nói rất riêng của Gen Z Việt Nam ra thế giới: trầm tĩnh, sâu sắc, không khoa trương nhưng đầy cảm xúc.
Điện ảnh Việt Nam đang bước vào giai đoạn mới – khi những đạo diễn trẻ không chỉ học hỏi phương Tây mà còn dũng cảm khai phá những góc khuất truyền thống bằng lối kể chuyện giàu tính thiền, cảm xúc và nhân văn.
Một bộ phim để nhớ, một bước tiến của điện ảnh Việt
“Viet and Nam” không chỉ là phim để xem – đó là phim để cảm nhận, để nhớ, để chiêm nghiệm. Phim là minh chứng cho sự trưởng thành của một thế hệ đạo diễn trẻ – không còn chạy theo thị trường mà dấn thân vào chiều sâu tinh thần và bản sắc Việt.
Ở đó, người xem không chỉ thấy Việt Nam – mà còn thấy chính mình, giữa những điều đã mất, đang quên và cần được nhớ lại bằng nghệ thuật.
Ảnh: Film Fest Report
Produced by Life360 Hub – Life & Culture Editorial Team
Thực hiện bởi: Life360 Hub – Nhóm biên tập 360° Cuộc sống
