“Mẹ tôi là người đầu tiên, và cũng là người duy nhất không đóng sập cánh cửa lại với tôi.”
40 tuổi, chủ một xưởng may nhỏ ở vùng ven Hà Nội, anh H. (xin phép giấu tên thật) không giống hình ảnh thường thấy của một doanh nhân. Gầy, rám nắng, tay chai sần, anh vẫn trực tiếp ngồi cắt vải, kiểm hàng như mọi công nhân khác trong xưởng. Nhưng ít ai biết, chỉ cách đây 15 năm, anh từng là một người bị cả xã hội quay lưng – một người từng mang án ma túy.
Những năm tháng lạc lối
Anh kể, năm 24 tuổi, đang làm nghề phụ hồ ở Hà Đông thì bạn bè rủ rê dùng thử ma túy đá. “Ban đầu là vì tò mò. Sau đó, tôi không dứt ra được. Tôi ăn cắp cả tiền mẹ, bỏ nhà đi theo nhóm nghiện. Và rồi bị bắt trong một vụ tàng trữ chất cấm. Bản án 5 năm tù là kết cục của chuỗi ngày sai lầm ấy.”
5 năm ở trại giam là quãng thời gian H. “thèm” được sống như một người bình thường – không bị gọi là “con nghiện”, không bị khinh thường. Trong tù, anh lao động cải tạo chăm chỉ, học nghề may công nghiệp từ những người quản giáo. “Tôi nhớ lời mẹ hôm thăm gặp: ‘Dù con ở đâu, mẹ vẫn coi con là con trai mẹ. Con có thể sai, nhưng mẹ tin con sửa được’. Tôi sống bằng câu nói đó suốt những năm sau này.”
Cánh cửa khép lại – và bàn tay mẹ mở ra
Ra tù năm 2014, anh H. mang theo hi vọng sẽ bắt đầu lại. Nhưng thực tế lạnh lùng hơn nhiều. “Không ai thuê tôi. Người ta bảo: ‘Chúng tôi không nhận người có tiền án’. Ngay cả những công việc phụ hồ, bốc vác, cũng từ chối sau khi biết tôi từng vào tù.”
Mẹ anh – bà Lan, lúc ấy ngoài 60, đã quyết định làm điều không ai ngờ tới: bà rút tiền tiết kiệm, mua một chiếc máy may cũ từ một xưởng may giải thể. “Bà bảo: ‘Con từng học may trong tù, đúng không? Vậy giờ về, mẹ học lại cùng con. Mẹ phụ con cắt chỉ, con ngồi may. Mình bắt đầu từ cái áo đầu tiên.’”
Và thế là họ bắt đầu thật: một góc nhà được kê bàn may, vài tấm vải vụn xin được từ chợ vải Ninh Hiệp. Anh H. may áo đồng phục học sinh cho tiệm may nhỏ gần nhà. Từ vài đơn hàng lẻ, dần dần, khách quen gọi nhiều hơn.
Xưởng may của những người từng lầm đường
10 năm sau, xưởng may của anh H. đã có 15 lao động, đặc biệt là... 13 người từng có tiền án như anh. Người vì trộm cắp, người từng nghiện ma túy, người từng đi cải tạo vì đánh nhau. Nhưng giờ, tất cả họ ngồi bên nhau, cắt vải, may áo đồng phục cho các trường học ở ngoại thành Hà Nội.
“Tôi không cần biết quá khứ của họ. Tôi chỉ cần họ đến đúng giờ, làm đúng việc, và biết muốn sống một cuộc đời khác,” anh H. nói. Họ gọi anh là “anh Hai” – một cách gọi vừa kính nể, vừa thân thiết. Trong xưởng có một nội quy duy nhất: Không hỏi quá khứ – chỉ quan tâm hiện tại.
Anh H. không giàu. Xưởng may nhỏ này chỉ đủ cho anh trả lương 7–10 triệu/tháng cho mỗi người, lo ăn uống và chi phí vận hành. Nhưng điều khiến anh tự hào nhất là: “Không ai trong số họ tái phạm. Mọi người đều đang sống cuộc đời tử tế.”
“Tôi không dạy ai, tôi chỉ sống khác đi”
Khi được hỏi có bao giờ anh muốn “truyền cảm hứng”, anh H. cười hiền: “Tôi không dạy ai cả. Tôi cũng không nghĩ mình truyền được gì. Tôi chỉ muốn sống khác đi, và cho những người từng sai lầm một cơ hội sống khác như tôi.”
Câu chuyện của anh H. hiện đang được chia sẻ rộng rãi trên mạng xã hội, nhờ một nhóm sinh viên thực tập viết bài về khởi nghiệp cộng đồng. Nhiều người tìm đến đặt hàng áo đồng phục với lời nhắn: “Tôi chọn xưởng may của người biết làm lại cuộc đời.”
Có những con đường không trải thảm đỏ, không ánh hào quang, không được ai cổ vũ. Nhưng chỉ cần một người – như mẹ anh H. – tin tưởng và mở cánh cửa đầu tiên, thì ngay cả người từng lạc lối nhất cũng có thể tìm được đường quay về.
“Tôi không sợ quá khứ nữa. Tôi biết mình từng sai – và tôi sống mỗi ngày để sửa điều đó.” – Anh H.
