Từ Sở GD-ĐT đến UBND xã: Cải tổ sâu sắc để tháo gỡ nút thắt nhân sự giáo dục
Một chuyển động đáng chú ý vừa diễn ra trong hệ thống giáo dục Việt Nam khi Bộ Giáo dục và Đào tạo chính thức ban hành Thông tư 15, đi kèm với Nghị định 142/2025/NĐ-CP. Những quy định mới không chỉ điều chỉnh lại quyền hạn của Sở GD-ĐT mà còn giao thẩm quyền bổ nhiệm hiệu trưởng, phó hiệu trưởng các trường mầm non, tiểu học, THCS trực tiếp cho Chủ tịch UBND cấp xã – một bước ngoặt mạnh mẽ trong quản lý giáo dục theo mô hình chính quyền địa phương hai cấp.
Sở GD-ĐT: Từ tham mưu đến trực tiếp tuyển giáo viên
Ông Phạm Tuấn Anh, Phó Cục trưởng Cục Nhà giáo và Cán bộ quản lý giáo dục, nhận định: “Chức năng của Sở GD-ĐT đã được tăng cường đáng kể.” Theo đó, Sở sẽ có toàn quyền trong việc tuyển dụng, sử dụng, đánh giá, đào tạo và luân chuyển đội ngũ nhà giáo và viên chức ngành giáo dục trên phạm vi tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương.
Điều này đặt dấu chấm hết cho tình trạng phân quyền chồng chéo – nơi các phường, xã vừa thiếu thẩm quyền tuyển dụng, vừa không có công cụ kiểm soát nhân sự hiệu quả. Thay vào đó, quy trình tuyển dụng sẽ được gom về một đầu mối duy nhất – Sở GD-ĐT, tạo ra một hệ thống thi tuyển minh bạch, công khai, giảm chi phí hành chính và nâng cao chất lượng tuyển chọn.
“Nếu cả nước chỉ có 34 hội đồng thi trong một ngày, mỗi ứng viên sẽ có nhiều nguyện vọng – trượt ở xã A có thể xét tiếp ở xã B, mở rộng cơ hội cho cử nhân sư phạm”, Thứ trưởng Phạm Ngọc Thưởng phân tích.
UBND xã: Quyền lực mới đi kèm trách nhiệm mới
Đáng chú ý nhất, chính quyền cấp xã lần đầu tiên được trao thẩm quyền bổ nhiệm, miễn nhiệm, luân chuyển người đứng đầu và cấp phó các trường mầm non, tiểu học, THCS. Điều này thể hiện tinh thần “quản lý gần dân” – nơi người địa phương quyết định nhân sự phù hợp với thực tế địa phương.
Tuy nhiên, quyền đi đôi với trách nhiệm. Thứ trưởng Phạm Ngọc Thưởng thẳng thắn: “Không còn phòng GD-ĐT, không còn bộ phận thanh tra kiểm tra ở cấp quận/huyện thì lãnh đạo xã phải làm tốt công tác quy hoạch, bổ nhiệm, đánh giá hiệu trưởng.”
Hiệu trưởng không còn là một người chỉ làm công tác chuyên môn, mà phải đóng vai trò kép: vừa là viên chức giáo dục, vừa là nhà quản lý địa phương, chủ động tham mưu cho lãnh đạo xã trong mọi hoạt động giáo dục – từ đào tạo, kỷ luật đến chiến lược phát triển trường học.
Giảm trung gian – tăng thực lực, thực chiến
Định hướng của Bộ GD-ĐT rõ ràng: Giảm tầng nấc trung gian, cắt bỏ đầu mối không cần thiết để tăng tính hiệu quả trong điều hành. Đây không chỉ là bài toán kỹ thuật mà là một cuộc cách mạng tư duy.
“Công tác cán bộ phải công tâm, khách quan, căn cứ vào hiệu quả công việc – không phải các yếu tố ngoài chuyên môn. Mỗi hiệu trưởng được bổ nhiệm phải là người ‘thực sự làm, thực chiến’.” – Thứ trưởng nhấn mạnh.
Trong bối cảnh này, các xã, phường cần nhanh chóng nâng cấp năng lực cho công chức giáo dục địa phương, đảm bảo họ hiểu rõ quy trình, có kiến thức chuyên môn và năng lực quản trị để thực thi chính sách hiệu quả.
Vướng mắc và khuyến nghị: Đừng để “trao quyền mà không trao lực”
Tại Hội nghị tập huấn, ông Nguyễn Văn Hiếu, Giám đốc Sở GD-ĐT TP.HCM, chỉ ra một thực tế đáng lo: việc phân cấp chưa rõ ràng khiến việc điều động giáo viên giữa các phường/xã trở nên rối rắm, thậm chí dẫn tới đình trệ.
Từ đó đặt ra yêu cầu: UBND tỉnh cần ban hành quy định chi tiết về phân cấp, ủy quyền cho từng nội dung, để các Sở GD-ĐT và xã/phường thực hiện nhiệm vụ một cách thông suốt, hiệu quả, không “giẫm chân” lẫn nhau.
Đổi mới bắt đầu từ hành động thực tế
Những chuyển biến mạnh mẽ trong quản lý giáo dục không còn nằm trên giấy – nó đang từng bước hiện thực hóa qua cơ chế, chính sách cụ thể. Nhưng thành công hay không vẫn phụ thuộc vào ý chí cải cách thực sự của địa phương – nơi những người đứng đầu phải dám chịu trách nhiệm, dám đổi mới, và đủ năng lực tổ chức bộ máy.
“Không bỏ trống, không chồng chéo, rõ nội dung, rõ phương pháp” – khẩu quyết này không chỉ là kim chỉ nam cho ngành giáo dục, mà còn là thách thức với mọi cấp lãnh đạo trong kỷ nguyên đổi mới.
Produced by Life360 Hub – Life & Culture Editorial Team
Thực hiện bởi: Life360 Hub – Nhóm biên tập 360° Cuộc sống
