Thể thao và tinh thần sinh viên: Chữa lành những áp lực vô hình mùa thi

Chủ nhật, 20/07/2025 - 12:00

“Không phải ai cũng đủ mạnh mẽ để vượt qua mùa thi một mình – nhưng ai cũng có thể bắt đầu bằng một cú chạy nhẹ hoặc một trận cầu đơn giản.”

Áp lực mùa thi – Cơn sóng ngầm trong đời sống sinh viên

Đối với hàng triệu sinh viên đại học Việt Nam, mùa thi không chỉ là khoảng thời gian chạy đua với kiến thức mà còn là giai đoạn tâm lý căng thẳng kéo dài. Tình trạng lo âu, mất ngủ, mất động lực diễn ra âm thầm nhưng để lại hậu quả sâu sắc: suy giảm sức khỏe, kết quả học tập đi xuống và thậm chí dẫn đến trầm cảm.

Thể thao và tinh thần sinh viên: Chữa lành những áp lực vô hình mùa thi

Một khảo sát nhanh vào tháng 3/2025 tại ba trường đại học lớn ở TP. HCM cho thấy:

  • Gần 72% sinh viên cảm thấy stress nặng vào giai đoạn thi cuối kỳ.
  • Hơn 30% từng nghĩ đến việc bỏ học hoặc dừng học tạm thời vì không kiểm soát được áp lực tinh thần.

Giữa những con số đáng lo ấy, nghiên cứu mới nhất từ Trường Đại học Quốc gia TP. HCM mang lại một tín hiệu tích cực.

Nghiên cứu xác thực: Vận động thể chất giúp phục hồi hệ thần kinh và tăng tập trung

Công trình do nhóm giảng viên ngành Giáo dục thể chất phối hợp cùng chuyên gia tâm lý học thực hiện từ tháng 2–4/2025, khảo sát hơn 300 sinh viên đại học từ nhiều khối ngành khác nhau.

Kết quả nổi bật:

  • Sinh viên tham gia các hoạt động vận động tối thiểu 30 phút/ngày, 3–5 lần/tuần có mức cortisol (hormone căng thẳng) thấp hơn nhóm không tập thể thao đến 28%.
  • Họ đạt điểm cao hơn trung bình 1,2 điểm GPA so với nhóm ít vận động.
  • Phân tích đo nhịp tim và EEG cho thấy sự cải thiện rõ rệt về chỉ số hệ thần kinh tự động, từ đó giúp ổn định cảm xúc, cải thiện trí nhớ ngắn hạn và khả năng tập trung trong kỳ thi.

“Chúng tôi đo được mức gia tăng sóng alpha – biểu hiện của thư giãn tinh thần – sau các buổi tập thể dục nhẹ. Đây là tín hiệu tốt để khuyến nghị đưa vận động thể chất trở thành một phần trong chiến lược chăm sóc sức khỏe tinh thần cho sinh viên.”

ThS. Nguyễn Phúc Khánh, giảng viên Giáo dục Thể chất – ĐHQG TP.HCM

Mindful Movement – Xu hướng giáo dục thể chất mới trên thế giới

Khái niệm “Mindful Movement” – vận động chánh niệm – đang trở thành một mô hình giáo dục thể chất hiện đại tại các đại học châu Âu, Mỹ và Hàn Quốc. Từ các buổi yoga học đường, thiền kết hợp âm nhạc, cho tới “15 phút thể thao trước giờ học”, các chương trình này không đặt nặng thành tích, mà nhấn mạnh đến phục hồi tinh thần và cân bằng cảm xúc.

“Sinh viên không cần trở thành vận động viên. Họ chỉ cần biết cách kết nối cơ thể với tâm trí – và thể thao là cầu nối đó.”

Tiến sĩ Lee Eun-Ji, chuyên gia giáo dục thể chất Đại học Seoul

Tác động tích cực của thể thao với sinh viên mùa thi

Tóm tắt dữ liệu từ nghiên cứu ĐHQG TP.HCM

Hoạt động thể thao

Lợi ích chính

Đi bộ nhanh (30 phút/ngày)

Giảm lo âu, cải thiện lưu thông máu não

Yoga – Thiền (3 buổi/tuần)

Ổn định nhịp tim, tăng khả năng kiểm soát cảm xúc

Chơi thể thao nhóm (bóng rổ, bóng chuyền)

Tăng kết nối xã hội, giảm cảm giác cô lập

Tập gym nhẹ hoặc aerobic

Tăng chỉ số hạnh phúc (endorphin) và sự tự tin

Gợi ý chính sách & hành động: Đưa thể thao thành “liệu pháp học đường”

Đối với nhà trường:

  • Cải tiến chương trình thể dục: từ tập luyện theo điểm số sang vận động tự nguyện, thư giãn.
  • Đào tạo giáo viên thể chất có kiến thức tâm lý học ứng dụng.
  • Tổ chức “tuần lễ sức khỏe tinh thần” trước mùa thi, kết hợp thể thao, thiền và tư vấn tâm lý.

Đối với sinh viên:

  • Chủ động chọn môn thể thao phù hợp: bóng đá, chạy bộ, khiêu vũ, yoga…
  • Nhìn thể thao như một hình thức tái tạo năng lượng, không phải gánh nặng điểm số.
  • Hình thành “cộng đồng vận động” cùng bạn bè để duy trì động lực.

Câu chuyện truyền cảm hứng: “Tôi đã đứng dậy nhờ thể thao”

Nguyễn Huy Tùng – sinh viên năm 3 Đại học Khoa học Tự nhiên – từng trải qua khủng hoảng tâm lý nghiêm trọng vào năm 2024. Mất ngủ kéo dài, giảm sút kết quả học, lo âu xã hội khiến cậu từng muốn bỏ học.

“Mình bắt đầu chạy bộ 10 phút mỗi sáng. Sau 1 tháng, mình có thể ngủ ngon hơn, đầu óc tỉnh táo hơn và cảm giác yêu bản thân trở lại. Thể thao đã cứu mình.”

Huy Tùng giờ đây là người khởi xướng câu lạc bộ “Chạy vì Tâm Trí” tại trường với hơn 200 thành viên.

Hành động nhỏ – Hiệu quả lớn

Thể thao không chỉ rèn luyện sức bền – nó còn nuôi dưỡng một thế hệ trẻ có sức đề kháng tinh thần mạnh mẽ. Trong thời đại mà trầm cảm, kiệt sức học đường ngày càng phổ biến, việc trở lại với chuyển động tự nhiên là hành trình trở về chính mình.

“Hãy bắt đầu bằng một bước chân. Đôi khi, tất cả điều bạn cần để vượt qua stress chỉ là một vòng chạy ngắn quanh sân trường.”

Tài liệu tham khảo:

  • Nghiên cứu ĐHQG TP.HCM, tháng 4/2025, mã số NCKH-SV2025-12
  • World Health Organization (WHO) – Physical Activity & Mental Health
  • Đại học Seoul – Chương trình Mindful PE in College (2023–2025)

Ảnh: RMIT

Produced by SportEdu Hub – Sport Innovation & Knowledge Team

Thực hiện bởi: SportEdu Hub – Nhóm biên tập Khởi nghiệp & Tri thức