KHI NĂNG KHIẾU ĐƯỢC MÃ HÓA TRONG ADN?

Thứ hai, 07/07/2025 - 11:12

“Bẩm sinh” hay “rèn luyện”: Câu hỏi chưa từng cũ

Từ những cú nước rút không tưởng của Usain Bolt đến khả năng kiểm soát bóng như có nam châm của Lionel Messi, người ta vẫn luôn đặt ra một câu hỏi: Họ sinh ra đã như vậy, hay do khổ luyện mà thành?. Trong kỷ nguyên của gen và công nghệ sinh học, câu trả lời không còn mơ hồ như trước.

KHI NĂNG KHIẾU ĐƯỢC MÃ HÓA TRONG ADN?

 Gen – “Bản thiết kế” thể thao tiềm ẩn trong mỗi người

Nhiều nghiên cứu khoa học hiện đại cho thấy di truyền đóng vai trò không nhỏ trong việc quyết định năng lực thể thao. Một số gen như:

  • ACTN3 – “gen vận động viên”: ảnh hưởng đến khả năng co bóp nhanh của cơ, liên quan đến tốc độ và sức mạnh bùng nổ. Có đến 70–80% vận động viên điền kinh đỉnh cao sở hữu biến thể “thần tốc” của gen này.
  • ACE – ảnh hưởng đến sức bền, tuần hoàn và tim mạch. Vận động viên marathon, bơi đường dài thường có biến thể ACE đặc biệt hỗ trợ hiệu suất bền bỉ.
  • PPARGC1A – hỗ trợ quá trình chuyển hóa năng lượng, giúp cơ thể tối ưu sử dụng glucose và mỡ, đặc biệt quan trọng trong thể thao sức bền.

📌 Tuy nhiên, có gen không đồng nghĩa với tài năng bẩm sinh, bởi gen chỉ là nền móng tiềm năng, không phải là đích đến chắc chắn.

Công nghệ gen và thể thao hiện đại: Bước ngoặt mới

Hiện nay, nhiều trung tâm thể thao hàng đầu thế giới, như Viện Thể thao Úc, Trung tâm huấn luyện quốc gia Mỹ, Nhật Bản… đã tích hợp xét nghiệm gen vào chương trình tuyển chọn và huấn luyện VĐV trẻ.

  • Giúp cá nhân hóa giáo án: người có ACTN3 mạnh sẽ phù hợp với chạy nước rút, nhảy xa; người có ACE trội phù hợp với các môn bền như đạp xe, bơi đường dài.
  • Phát hiện nguy cơ chấn thương di truyền: như các gen liên quan đến collagen, giúp điều chỉnh cường độ và chế độ dinh dưỡng phòng ngừa.
  • Gợi mở hướng phát triển tài năng sớm ở trẻ em thông qua genotyping – phân tích ADN để xây dựng lộ trình phát triển thể thao phù hợp.

Gen là tiềm năng – Tập luyện mới là chìa khóa

Một cá nhân có bộ gen ưu việt nhưng thiếu rèn luyện, kỷ luật, tinh thần chiến đấu… cũng khó vươn tới đỉnh cao. Ngược lại, nhiều vận động viên không sở hữu “siêu gen” nhưng bằng khổ luyện vẫn đạt thành tích phi thường.

  • Michael Jordan từng bị loại khỏi đội bóng rổ cấp 3.
  • Cristiano Ronaldo không có gen ACTN3 ưu việt nhưng lại đạt ngưỡng thể lực đáng nể nhờ luyện tập và chế độ sinh hoạt cực nghiêm ngặt.

Gen giúp ta biết mình có thể trở thành ai, nhưng chỉ có ý chí, rèn luyện và môi trường phát triển mới quyết định ta có trở thành người đó hay không.

Gen và thể thao ở Việt Nam: Hướng đi mới cho đào tạo tài năng

Tại Việt Nam, một số cơ sở nghiên cứu và trung tâm thể thao đã bước đầu triển khai ứng dụng xét nghiệm gen thể thao. Đây có thể là chìa khóa để phát hiện tài năng sớm, tiết kiệm chi phí đầu tư dàn trải, cá nhân hóa huấn luyện và nâng tầm thể thao Việt Nam trên bản đồ thế giới.

Gợi mở xu hướng:

  • Kết hợp AI + Gen + Dữ liệu sinh học để “may đo” giáo trình thể thao cá nhân.
  • Ứng dụng trong giáo dục thể chất học đường: xác định sớm thiên hướng vận động ở trẻ.
  • Tạo ra thế hệ VĐV Gen Z thông minh – khỏe mạnh – cá nhân hóa cao.

Tài năng có thể là bẩm sinh – nhưng thành công luôn là sự lựa chọn

Dù bạn có bộ gen thể thao siêu việt hay không, thì khát vọng, kiên trì và sự hướng dẫn đúng đắn vẫn là điều không thể thay thế. Gen chỉ là một “mỏ vàng tiềm ẩn”, còn khai thác nó đến đâu, lại phụ thuộc vào chính bạn.

Esport & Công Nghệ

CHỈ SỐ SINH HỌC KHI TẬP LUYỆN: “NGÔN NGỮ BÍ MẬT” CỦA CƠ THỂ BẠN

Tập đúng cường độ, hiểu cơ thể từ bên trong Tập luyện thể thao không còn là chuyện “cảm tính” hay “cố hết sức”. Trong thời đại 4.0, phân tích thể chất và sinh học vận động đang trở...