Vận động: Không chỉ dành cho thể chất
Nhiều người vẫn nghĩ tập thể dục chủ yếu để giữ dáng, tăng sức mạnh cơ bắp hay cải thiện tim mạch. Nhưng ngày càng nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng, thể dục còn có tác động sâu sắc đến não bộ, giúp duy trì trí nhớ, khả năng tập trung, sự linh hoạt tinh thần và thậm chí cả cảm xúc.
Một nhóm nhà thần kinh học từ Đại học Maryland đã chứng minh: tập aerobic kích thích quá trình hình thành nơ-ron mới, thúc đẩy sự phát triển mạch máu và bảo vệ những vùng não quan trọng liên quan đến trí nhớ, sự chú ý và học tập. Điều đó có nghĩa là việc duy trì vận động không chỉ để khỏe mạnh, mà còn là một “liều thuốc” bảo vệ não bộ trước sự thoái hóa thần kinh.
Cơ chế khoa học: Vì sao tập luyện lại tốt cho não
Neurogenesis – Sinh ra tế bào thần kinh mới. Một trong những lợi ích đáng chú ý nhất của thể dục là neurogenesis – quá trình hình thành nơ-ron mới thay thế cho các tế bào thần kinh chết đi hàng ngày. Nhờ đó, não duy trì được tính dẻo thần kinh (neuroplasticity), giúp con người tiếp tục học hỏi, ghi nhớ và thích nghi với những thay đổi.
Angiogenesis – Tăng cường hệ mạch máu. Nghiên cứu từ Đại học Iowa cho thấy vận động thể chất còn thúc đẩy angiogenesis – sự hình thành mạch máu mới, giúp tăng lưu lượng oxy và dưỡng chất nuôi não. Với một cơ quan tiêu thụ năng lượng cao như não, điều này đồng nghĩa với tăng cường sự minh mẫn, khả năng tập trung và phản xạ nhanh nhạy.
Tế bào thần kinh đệm – Lớp bảo vệ thầm lặng. Ngoài ra, tập luyện giúp tạo ra nhiều tế bào glia (tế bào thần kinh đệm), đóng vai trò hỗ trợ và bảo vệ nơ-ron, đồng thời tối ưu hóa cách não xử lý thông tin.
Khi bạn dừng tập luyện: Não bộ xuống cấp ra sao?
Giảm lưu lượng máu não chỉ sau 10 ngày. Lợi ích của vận động không chỉ dừng lại ở lúc tập, mà còn kéo dài nhiều giờ sau nhờ tăng cường lưu lượng máu não. Tuy nhiên, hiệu ứng này không bền vững nếu bạn ngừng tập.
Theo nghiên cứu đăng tải trên Solidaridad Intergeneracional, những vận động viên duy trì tập luyện liên tục hơn 15 năm đã ghi nhận sự sụt giảm lưu lượng máu não đáng kể chỉ sau 10 ngày không vận động. Hiện tượng này xảy ra tại tám vùng não khác nhau.
Những vùng não bị ảnh hưởng mạnh nhất
Điều này đồng nghĩa, chỉ một giai đoạn ngắn lười vận động cũng đủ làm giảm khả năng nhận diện, ghi nhớ và học tập.
Nguy cơ từ lối sống ít vận động
Tác động ngắn hạn
Tác động dài hạn. Nếu tình trạng ít vận động kéo dài, nguy cơ càng nghiêm trọng:
Cách bảo vệ não bộ: Duy trì vận động thường xuyên
Thông điệp từ khoa học rất rõ ràng: vận động chính là liều thuốc cho não.
Bạn không cần trở thành vận động viên hay tập luyện cường độ cao. Chỉ cần duy trì hoạt động thể chất vừa phải và đều đặn như đi bộ nhanh, đạp xe, bơi lội… cũng đủ giúp:
Đừng để não bộ “ngủ quên”
Chỉ cần ngừng tập thể dục 2 tuần, não bộ đã có thể bị ảnh hưởng rõ rệt. Lưu lượng máu giảm, trí nhớ suy yếu, khả năng nhận diện và học hỏi cũng đi xuống.
Đây là lời nhắc nhở mạnh mẽ rằng: tập thể dục không chỉ để khỏe, mà còn để giữ cho não trẻ, linh hoạt và chống lại sự lão hoá thần kinh.
Produced by HealthyLife Hub – Healthy Living Editorial Team
Thực hiện bởi: HealthyLife Hub – Nhóm biên tập Sống khỏe Sống chất
