“Tôi chỉ định hỏi ChatGPT một câu vui, nhưng hôm sau lại thấy nó gợi ý đúng tâm trạng của mình... Liệu tôi có đang để lộ quá nhiều mà không hề hay biết?”
Từ trợ lý thông minh đến “người theo dõi vô hình”
Không còn là công nghệ tương lai, trí tuệ nhân tạo (AI) đã len lỏi vào từng ngóc ngách cuộc sống thường ngày.
ChatGPT, Gemini, Claude hay các AI nội địa như ZaloAI, FPT.AI... không chỉ trả lời câu hỏi, mà còn phân tích thói quen, gợi ý hành vi, dự đoán tâm trạng – điều mà trước đây chỉ có… người thân mới làm được.
Một mặt, đó là sự tiện lợi vượt trội. Nhưng mặt khác, người ta bắt đầu đặt câu hỏi về ranh giới giữa trợ giúp và kiểm soát.
Khi người dùng vô thức “trút hết” cho AI
Bạn có từng tâm sự với AI về chuyện riêng tư – người yêu cũ, công việc, cảm xúc?
Bạn có từng nhập ngày sinh, địa chỉ, thói quen hằng ngày vào chatbot để “được hiểu mình hơn”?
Thực tế, hầu hết người dùng hiện nay không thực sự ý thức được mình đã chia sẻ những gì.
Việc “trò chuyện vô thức” với AI đang khiến hồ sơ cá nhân của bạn trở nên cực kỳ chi tiết trong tay một bên thứ ba – mà bạn không hề kiểm soát được cách sử dụng.
Một báo cáo gần đây của McKinsey (2024) cho thấy:
62% người dùng AI không biết rằng nội dung họ nhập có thể được sử dụng để huấn luyện hệ thống.
38% đã vô tình để lộ thông tin cá nhân nhạy cảm trong lúc hỏi chatbot.
Deepfake, dữ liệu sinh trắc học và sự biến mất của quyền riêng tư
Bên cạnh các công cụ AI "có vẻ hiền lành", hàng loạt công nghệ lợi dụng AI đang đe dọa trực tiếp đến sự an toàn cá nhân:
Hệ quả là: quyền riêng tư – một trong những trụ cột của đời sống hiện đại – đang dần trở thành khái niệm xa xỉ.
Pháp luật và ranh giới đạo đức đang chạy theo công nghệ
Trong khi AI phát triển theo cấp số nhân, khung pháp lý bảo vệ quyền riêng tư ở Việt Nam và nhiều nước vẫn chưa theo kịp.
Ở cấp độ quốc tế, Liên minh châu Âu (EU) đã thông qua AI Act – đạo luật đầu tiên quản lý AI, phân loại mức rủi ro – nhưng nhiều quốc gia vẫn đang loay hoay.
Vậy người dùng nên làm gì? – 5 bước tự bảo vệ quyền riêng tư thời AI
AI không xấu – nhưng bạn phải kiểm soát được nó trước khi nó kiểm soát bạn
Trí tuệ nhân tạo là một công cụ quyền lực – và như mọi công cụ khác, cách bạn sử dụng mới là điều quyết định nó mang lại lợi ích hay rủi ro.
Trong một thế giới nơi AI có thể đọc được cả cảm xúc, viết được cả nhật ký, gợi ý bạn nên chia tay hay tiếp tục… thì biết giữ kín một phần đời sống riêng tư chính là quyền lực thực sự của bạn.
Hãy nhớ: không phải thứ gì tiện lợi cũng là thứ nên chia sẻ.
