“Nhất chữ, nhì tranh, tam sành, tứ mộc” là câu nói ý chỉ bốn thú chơi rất tao nhã của người Việt xưa. Ngày nay, khi xã hội phát triển, đời sống tinh thần của người dân ngày càng được cải thiện, nhiều thú chơi mới ra đời song nghệ thuật chơi chữ (thư pháp) vẫn thu hút số đông người yêu thích. Trong sự phát triển của môn nghệ thuật này, người Việt đã kế thừa và phát huy khả năng sáng tạo để cho ra đời nhiều loại hình chơi chữ độc đáo. Cờ chữ Việt là bộ môn điển hình cho sự sáng tạo ấy.
Cờ chữ Việt là môn thi đấu trí tuệ để chiến thắng đối phương bằng những suy nghĩ tính toán chiến lược và chiến thuật thông qua các nước đi. Cụ thể người chơi sẽ vào vai doanh nhân để thi đấu tranh giành đầu người tài về cho doanh nghiệp của mình. Ván cờ sẽ mô phỏng lại cuộc cạnh tranh giữa các doanh nghiệp trong thời kỳ hội nhập mà cụ thể là các doanh nhân trên tiêu chí cốt lõi là giành người tài. Trong khi ở các môn cờ khác lại mô phỏng trận đánh giữa các quốc gia mà người đứng đầu là các vị Tướng như ở môn Cờ tướng, vị Vua ở môn Cờ vua…Chính vì lẽ đó, Cờ chữ Việt còn có một tên gọi khác là Cờ doanh nhân, Cờ chữ thành công, Cờ ca rô tên lửa thành công.
Với mong muốn không ngừng quảng bá môn Cờ chữ Việt như một nét đẹp vừa truyền thống vừa hiện đại, Câu lạc bộ Cờ Hồ Gươm đã tổ chức giải Cờ chữ Việt thiếu nhi 2023. Đây là một hoạt động có ý nghĩa thiết thực chào mừng ngày Thương binh liệt sỹ Việt Nam 27/7, đồng thời nhắc nhở chúng ta, nhất là các em thiếu nhi không được quên công ơn và sự hy sinh chiến đấu quên mình của các chiến.
Tham dự giải có 16 VĐV đến từ Hà Nội và Bắc Giang, được chia thành 3 bảng và theo các lứa tuổi (U11, dưới 16 và trên 16). VĐV nhỏ tuổi nhất là 8 tuổi và cao tuổi nhất là 35 tuổi. Các VĐV thi đấu vòng tròn 2 lượt để tính điểm trao giải. Các trận đấu tại các bảng đã diễn trong suốt 2 tháng hè vừa qua từ ngày 4/6 đến 23/7/2023).
Bộ môn Cờ chữ Việt đã tham gia sinh hoạt với CLB Cờ Hồ Gươm từ kỳ đài 84 và đồng hành với CLB suốt 5 năm cho đến nay. Tiếp tục kế thừa và phát huy kết quả thu được từ Giải vô địch Cờ chữ Việt Cúp Hồ Gươm mở rộng 2022, năm nay, CLB Cờ Hồ Gươm quyết định lần đầu tiên tổ chức riêng cho các bạn thiếu nhi Giải Cờ chữ Việt để các bạn nhỏ có thêm một sân chơi cờ mới hấp dẫn và bổ ích vào dịp nghỉ hè. Đồng thời qua giải nhằm phát hiện, bồi dưỡng các kỳ thủ Cờ chữ Việt tài năng chuẩn bị cho Giải vô địch toàn quốc Cờ chữ Việt (dự kiến sẽ được diễn ra hàng năm và giải lần đầu tiên được tổ chức trong tháng 10/2023).
Nói về kế hoạch phát triển môn Cờ này, ông Bùi Chính Hưng – tác giả của Cờ chữ Việt cho biết: Cờ chữ Việt hiện nay chưa được ứng dụng rộng rãi lắm mặc dù ý nghĩa và lợi ích của nó đem lại cho người chơi là vượt trội. Lý do là hiện nay Cờ chữ Việt chủ yếu được giới thiệu chơi tại một số các dịp, sự kiện, lễ hội tiêu biểu như Hội chữ Xuân Hồ Văn, Văn Miếu- Quốc Tử Giám, triển lãm và Liên hoan thư pháp Thăng Long – Hà Nội, Ngày hội Di sản Việt Nam, phố đi bộ Hồ Gươm… Là bộ môn cờ mới, cách chơi hoàn toàn mới nên người chơi cần thời gian tìm hiểu, học hỏi và yêu thích.
Không chỉ giúp người chơi hướng đến những giá trị sống đẹp, sống có ích, mang tính nhân văn, nhân bản mà Cờ chữ Việt còn góp phần tương tác với các tư duy hội nhập và thói quen hành động thành công, để người chơi kích hoạt não bộ, hành vi, hình thành những thói quen tích cực trong học tập, lao động và sản xuất, hướng tới những giá trị chân – thiện – mỹ cao đẹp.
Trong thời gian tới, để nhân rộng Cờ chữ Việt, tác giả Bùi Chính Hưng cho rằng cần đa dạng hóa các hình thức chơi cờ (chơi trên bàn cờ lớn, chơi cờ người Cờ chữ Việt, tổ chức các giải đấu chính thức được sự bảo trợ của Liên đoàn Cờ tướng Việt Nam, của Cục TDTT, đưa môn thi đấu trí tuệ này vào trường học như một nội dung ngoại khóa, tạo App Game để giúp mọi người có thể chơi trên điện thoại, máy tính…).
Những kiến thức cơ bản của Cờ chữ Việt: Ván cờ được tiến hành giữa hai đấu thủ, một người cầm quân Doanh nhân Chủ động (gọi tắt là bên Chủ động), một người cầm quân Doanh nhân Thụ động (gọi tắt là bên Thụ động). Mục đích của mỗi đấu thủ là tìm mọi cách di chuyển quân Doanh nhân tới các Tổ hợp Thành công để phóng tên lửa ăn quân theo theo đúng luật sao cho ăn được nhiều quân nhất trên bàn cờ, bên nào ăn được nhiều sẽ giành thắng lợi.
Bàn cờ được tạo bởi một khung 8×8 bao gồm 64 ô vuông bằng nhau tạo thành 8 cột theo chiều dọc có đánh số từ a đến i, và 8 hàng theo chiều ngang có đánh số từ 1 đến 8. Mỗi ô vuông sẽ có tọa độ đọc theo tên cột và hàng, ví dụ: ô a1, ô i8. Các ô e1 và d8 có in hình biểu tượng ông Hội nhập, là vị trí xuất phát đặt quân Doanh nhân của mỗi bên đầu mỗi ván chơi. Ở giữa bàn cờ là đường chữ S-Bánh xe Hạnh phúc cuộc đời, bao gồm các ô d1, d2, e3, e4, d5, d6, e7 và e8 đều có in hình Bánh xe Hạnh phúc cuộc đời. Một khung vuông 6×6 ô ở chính giữa bàn cờ có đường viền màu tím bao gồm 36 ô vuông bằng nhau xen kẽ các màu sáng (ô trắng) và màu tối (ô vàng). 4 góc khung hình vuông màu tím là 4 ô có in hình Vòng tròn Thành công có tọa độ lần lượt là b2, b7, h7 và h2. Bàn cờ được đặt giữa hai đấu thủ sao cho ô có biểu tượng ông Hội nhập ở phía gần với các đấu thủ.
Quân cờ: Mỗi ván cờ lúc bắt đầu phải có đủ 32 quân, gồm 5 nhóm quân như sau:
Nhóm quân Doanh nhân: gồm 2 quân Doanh nhân Chủ động và Doanh nhân Thụ động, nhận biết bởi viền màu tím và có in hình tên lửa, còn gọi là 2 quân cái hoặc 2 quân Tên lửa.
Nhóm quân đầu người tài: gồm 30 quân, chia thành 4 nhóm của 4 yếu tố thành công, nhận biết bởi 4 màu viền quân cờ khác nhau.
Nhóm quân có viền xanh lục là nhóm tư duy đúng, có 7 quân, bao gồm 1 trưởng nhóm có in hình biểu tượng còn gọi là quân Biểu tượng và 6 quân in chữ còn gọi là quân Chữ.
Nhóm quân có viền da trời là nhóm phương pháp hay, có 9 quân, bao gồm 1 trưởng nhóm có in hình biểu tượng còn gọi là quân Biểu tượng và 8 quân in chữ còn gọi là quân Chữ.
Nhóm quân có viền màu đen là nhóm hành động thực, có 7 quân, bao gồm 1 trưởng nhóm có in hình biểu tượng còn gọi là quân Biểu tượng và 6 quân in chữ còn gọi là quân Chữ.
Nhóm quân có viền màu đỏ là nhóm kết quả thành công, có 7 quân, bao gồm 1 trưởng nhóm có in hình biểu tượng còn gọi là quân Biểu tượng và 6 quân in chữ còn gọi là quân Chữ.
Tên gọi các quân cờ: Tên các quân cờ là tên các Tư duy hội nhập in lên trên mặt các quân cờ, bao gồm tên nhóm in trên viền các quân cờ + tên rút gọn tư duy bằng chữ in trên mặt quân cờ. Tên viết tắt của chúng gồm các chữ cái đầu của tên gọi các tư duy. Ví dụ: quân Tư duy trân quý (viết tắt là TDTQ), Phương pháp một chút (viết tắt là PPMC), Hành động đam mê (viết tắt là HĐĐM), Thành công các bên (viết tắt là TCCB), 2 quân cái là Quyết định Dừng lại chủ động (viết tắt là QĐ DLCĐ) thường gọi là Doanh nhân Chủ động (viết tắt là DNCĐ) và Quyết định Dừng lại thụ động (viết tắt là QĐ DLTĐ) thường gọi là Doanh nhân Thụ động (viết tắt là DNTĐ).
Vân Thùy
